Bolesti nosa i sinusa
Veliki broj oboljenja nosa i paranazalnih šupljina uspešno se leči medikamentoznom terapijom. Pre svega, akutni zapaljenski procesi i alergijska oboljenja. Hronični zapaljenski procesi, polipi nosa i sinusa, ciste, mukokele, tumori, deformiteti nosne piramide i nosnog septuma i sl. zahtevaju operativno lečenje. Operativno lečenje se sprovodi nakon maksimalnog medikamentoznog tretmana i odgovarajćih dijagnostičkih procedura. Ova vrsta hirurgije u predhodne tri decenije je doživela veliki napredak. On se ogleda u razvoju novih operativnih tehnika koje je pratio tehnološki napredak.
Funkcionalne endoskopske operacije nosa i paranazalni šupljina ( FESS - Functional endoscopic sinus surgery)
FESS je zajednički naziv za veliki broj operacija nosa i sinusa kojima se rešavaju hronična zapaljenja, polipi, ciste, mukokele, hronična zapaljenja suzne kese, benigni tumori, neki maligni i sl. Ova vrsta hirurgije je doživela najveći napredak u orl regiji i donela veliko olakšanje pacijentima. Ono se ogleda u manjoj operativnoj traumi, preciznom intraoperativnom radu i brzom postoperativnom oporavku. Operativna trauma je minimalna, jer se odstranjuje patološki proces u celini uz očuvanje zdravih struktura nosa i sinusa što ranijim operativnim tehnikama nije bilo uvek moguće. Postoperativni tok i oporavak je time skraćen pa je povratak pacijenta svakodnevnim aktivnostima nakon nekoliko dana. Oporavak je ubrzan i u jednom broju slučajeva karakteriše ga odsustvo potrebe za tamponiranjem nosa, što je neizbežno nakon klasičnih operacija, a što pacijentima predstavlja najveću neprijatnost. Odstranjivanje tampona (detamponada) većini pacijenata čini posebnu neprijatnost.
Tehnološki napredak je doveo do razvoja rigidnih endoskopa, HD kamera, monitora visoke rezolucije, instrumentarijuma i navigacionih uređaja koji znatno olakšavaju posao hirurgu i donose benefit pacijentu.
 |
Oprema i intsrumentarijum neophodan za FESS |
Bez ranije pravljenih rezova na koži lica što je uobičajeno kod klasičnih operacija sinusa, uz pomoć pomenute opreme, FESS omogućava uvid u sve sinuse ( maksilarni, etmoidni, sfenoidni i frontalni), uočavanje patološkog procesa i njegovo odstranjivanje. Sve ostale, zdrave strukture nosne šupljine i sinusa su pošteđene operativne traume.
Preoperativna priprema je važan deo operativnog postupka. Maksimalni medikamentozni tretman ima za cilj stvaranje što boljih uslova za uspešnu operaciju. Jedan od bitnih preduslova je radiološka dijagnostika. Neophodan je MSCT ili CBCT paranazalnih šupljina u sve tri ravni (aksijalni, koronarni i sagitalni). Tako priremljeni snimci daju podatke o odnosu nosne šupljine i sinusa sa važnim okolnim strukturama pre svega očnom dupljom, bazom lobanje i endokranijumom.
Koliko je važna uloga hirurga tokom same operacije istu važnost ima i postoperativna nega u kojoj pacijent ima odlučujuću ulogu. Lekar predlaže medikamentoznu terpiju koju pacijent sprovodi nakon operacije. Istrajnost u njenom sprovođenju bitan je faktor u uspeha operativnog lečenja.
 |
Gljivično zapaljenje levog maksilarnog sinusa |
| Na levoj slici teži oblik gljivične infekcije sinusa sa prodorom u očnu duplju, desno intraoperativni nalaz |  |
 |
 |
 |
Levo teži oblik gljivične infekcije sinusa sa prodorom u lobanjsku duplju, desno stanje nakon FESS |
 |
 |
 |
|
Mukokela sfenoidnog sinusa |
intraoperativni nalaz | nakon odstranjivanja mukokele |
Septoplastica
Septoplastkika je naziv za operaciju kojom se rešava deformitet nosne pregrade koja deli nosnu šupljinu na dva dela. Cilj operacije je otklanjanje deformisanih delova koji se nalaze u prednjem hrskavičavom ili zadnjem, koštanom delu pregrade. Najčešće postoji defomitet u oba dela. Problem je često neprepoznat od strane pacijenata, a tačan uzrok je nepoznat. Trauma nosa, počev od porođajne traume, preko udaraca u predeo nosa u detinjstvu pa do genetske predispozicije imaju svoje mesto u njenom nastanku.
|
|
Septum u središnjoj liniji - C devijacija septuma - S devijacija septumaOdstranjivanjem deviranih delova nosne pregrade postiže se optimalan protok vazduha kroz nos što je bitan faktor u očuvanju pravilne funkcije svih organa za disanje. Operacija se izvodi u opštoj anesteziji i nosi manju operativnu traumu u odnosu na slične operacije u prošlosti. Operativni rez se ne pravi na koži lica pa nema ni ožiljaka. Postoperativni oporavak je kratak, tamponi se odstranjuju četiri dana nakon operacije i ne dovode do otoka lica. Dve nedelje nakon odstranjivanja tampona pacijent sprovodi toaletu nosne šupljine koja ne remeti svakodnevne aktvinosti (posao, sportske, zabavne aktivnosti i sl.)
Mukotomija - Operacija nosnih školjki
Zadebljanje sluzokože donjih nosnih školjki je posle devijacije nosnog septuma najčešći razlog otežanog disanja kroz nos. Često ova dva uzroka postoje istovremeno, odnosno hipertrofija prati devijaciju. Razlozi za hipertrofiju su: alergijske reakcije, ponovljene inflamacije, zloupotreba vazonskriktornih kapi za nos, nekada i nepoznati uzrok.
Mukotomija podrazumeva uklanjanje uvećanog dela mekog ili koštanog tkiva.
Operacije nosnih školjki - Mucotomia
Medikamentozni tretman ne daje uvek željeni efekat smanjna njihove veličine. Operacija kojom se rešava ovakav problem je mukotomija – redukcija hipertrofične sluznice radioltalasim ili laserom. Na ovaj način urađena operacija ne zahteva boravak u bolnici, izvodi se u lokalnoj anesteziiji u ambulantnim uslovima i potpuno je bezbolna. Nedostatak je potreba za ponavljanjem operacije nakon 5-6 meseci u pojedinim slučajevima. U slučajevima kada je pored sluznice izražena i koštana hipertrofija koštanog dela školjke potrebna je tzv. submukozna resekcija kojom se maksimalno poštedno pristupa sluznici nosa.
 |
Izrazita hipertrofija sluznice desne donje nosne školjke |
Radio talasi imaju svoju svoju korisnu primenu u rešavanju priraslina (sinehija) u nosu koje su posledica predhodnih operativnih zahvata ili inflamacija sinusa.
Septorinoplastika ( Septorhinoplastica )
Operacija kojom se u istom aktu rešavaju funkcionalni i estetski nedostaci nosne piramide naziva se septorinoplastika. Na predhodno opisanu septoplastiku nadovezuje se korekcija iskrivljene piramide nosa, skraćivanje dužine, dovodjene u središnju liniju lica, korekcija vrha nosa, menjanje oblika nozdrva. Smatra se da je septorinoplastika najzahtevnija operacija na licu. Mnogobrojne strukture nosne piramide (hrkavičave, koštane, mekotkivne) svojim individualnim karakteristikama dobrim delom određuju definitivni rezultat operacije.
Estetski deo operacije je uvek na zahtev pacijenta. Realnost u zahtevima pacijenta i realnost u obećanjima hirurga su važan deo razgovora pre operacije. Operativni zahvat se izvodi u opštoj anesteziji i traje izmedju 1 i 2 sata. Postoperativni tok zahteva mirovanje u kućnim uslovima i većim delom dana boravak u polusedećem položaju. Nakon odstranjivanja maske sa lica potrebno je izbegavati teže fizičke napore (teretana, sportove sa loptom i sl.)
 |
Kifotična piramida nosa i stanje nakon septorinoplastike |